یادداشت| پای درس رویت هلال

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، در توصیف علمی پدیده‌های طبیعی، مابین رخداد و مشاهده آن تفاوت وجود دارد و اساساً عدم قطعیت در دقت مشاهده و اثرات فی‌مابین مشاهده‌گر و مشاهده‌پذیر سرمنشأ فیزیک جدید است.

از سوی دیگر، در مکتب تعالی‌بخش اسلام امر به مشاهده خلقت در قرآن کریم مورد عنایت واقع شده و گره‌خوردن مشاهده یک پدیده طبیعی (رویت هلال اول ماه) با یک عمل عبادی خاص، عملی که در مرز بین واجب و حرام ایستاده، ارتباط زیبایی از انسان و طبیعت خلق کرده است. این درهم‌تنیدگی اثرات مستقیم و غیرمستقیمی در امور انسان‌ها، اعم از فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی داشته و تبعات خاصی بر زندگی افرادی‌که سعی در برنامه‌ریزی دقیق دارند، به همراه آورد.

در میان این اثرات، اثرگذاری در ساحت علمی تعلیم و تربیت انسان‌ها نیز قابل تأمل است. از یک‌سو، همبستگی مابین مشاهده رخداد طبیعی و انجام وظیفه عبادی، تلاش بشر را در درک اولین گام حرکت علمی، یعنی مشاهده رخداد، متجلی می‌نماید و مسئله تجربی علمی را به یک مسئله عمومی تبدیل کرده است که در جای خود قابل ارزش است. از سوی دیگر، لزوم درک تفاوت مابین واقع شدن رخداد طبیعی قابل رصد با دقت بالا (تولد ماه نو) و امکان مشاهده‌پذیری آن (رویت هلال) ناشی از اثرات شرایط مشاهده‌گر و مشاهده‌پذیر و مداخلات فی‌مابین نیز به‌عنوان یک سوال پیش روی عموم مردم قرار گرفته است.

این عدم قطعیت در پیش‌بینی پذیری مطلق مشاهده رخدادهای طبیعی که امری کاملاً علمی است، درس‌هایی در خود جای داده که با آن مسیر تربیتی، خصوصاً در سال‌های اولیه آموزش مدرسه، یعنی قطعیت و جزمیت و قابلیت پیش‌بینی پذیری مطلق مشاهده رخدادهای طبیعی، تفاوت آشکار دارد.

پس به جای آنکه در برخورد با عدم تعیین موضوع ناشی از درهم‌تنیدگی مشاهده رخداد طبیعی و انجام عمل عبادی، راه احتیاط در پیش بگیریم و یا از بهم‌ریختن برنامه‌ریزی‌هایمان گله کنیم، بهتر است به درس‌آموزی در مکتب خداوند علیم و حکیم بنشینیم و در جهان‌بینی علمی‌مان، خصوصاً در درک مفاهیم مشاهده و بستگی آن به شرایط مشاهده‌پذیر و مشاهده‌گر بیشتر تأمل کنیم.

۳۰ رمضان ۱۴۴۳ – ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱

* دکترمحمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی

انتهای پیام/۱۰۴/